Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru avukatı; Anayasa’da düzenlenen ve aynı zamanda AİHS ile ek protokollerde hüküm altına alınan temel hak ve özgürlüklerden herhangi birinin ihlal edilmesi üzerine müracaat edilen yargı yolunda hukuki destek sağlamak suretiyle mesleğini icra eden avukattır. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmek için bir hak ihlali mevcut olmalıdır. İhlal edilen hak, T.C. Anayasasında ve AİHS ve ek protokollerde düzenleme altına alınmış olmalıdır.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru avukatı, hukukun muhtelif disiplinlerinde; ceza hukuku, medeni hukuk, daire hukuku vs. alanda yaşanan ve koruma altına alınan bir hakkın ihlal edilmesi dolayısıyla yaşanan mağduriyet üzerine müracaat edilebilecek yargı yolu olan Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda hak ve menfaat kaybı yaşanmaması adına, sahip olduğu hukuki bilgi ve birikimi bireylerin istifadesine tahsis ederek hukuki yardımda bulunur.
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru yoluna, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokoller ile T.C. Anayasası ile koruma altına alınan herhangi bir hakkın ihlal edilmesi sonucunda meydana gelen mağduriyet için müracaat edilebileceği gibi, tutuklama, kişi hürriyeti ve güvenliğinin ihlali sebebiyle de müracaat edilebilir. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, 5982 sayılı Kanun ve 1982 Anayasa’sının 148. ve 149. maddelerinde yapılan değişikliklerle hukuki güvence kazanmıştır.
T.C. Anayasasında, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tarafı olduğu ek protokollerde hüküm altına alınan hakların ihlal edilmesi halinde, hakkı ihlal edilen herkesin Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunma hakkı vardır. Ancak, kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru hakkı yoktur. Özel hukuk tüzel kişileri (dernek, vakıf, şirket vs.) ise, yalnızca tüzel kişiliğe ait hakların ihlal edilmesi iddiasıyla müracaat edebilir.
Hakkı ihlal edilen kişi, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmek için idari ve yargısal yolların tamamını tüketmelidir. Aksi halde, bireysel başvuru kanun yoluna gidilemez. Bununla birlikte, yasama işlemler, düzenleyici idari işlemler, Anayasa’nın yargı denetiminden muaf tuttuğu işlemler ve Anayasa Mahkemesi kararları aleyhine bireysel başvuruda bulunulamaz. Olağan yargı yollarının tüketilmesi şartı, bireysel başvuruda bulunabilmek için yargısal yolların tüketilmesi gerekliliğini ifade eder.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmek için olağan yargı yollarının tüketilmesi şartı, kesin olarak verilen yere mahkeme kararının tefhimi ya da tebliğini ifade eder. Somut olay sebebiyle birden fazla yargısal yol bulunuyorsa; Anayasa Mahkemesi, olağan kanun yollarından en etkili kanun yolunun tüketilmesini istemektedir. Bireysel başvuru sürecinde hatalı veya ihmali işlemler nedeniyle hak ve zaman kaybı yaşamamak için Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru avukatından hukuki yardım almak, en doğru yaklaşım olacaktır.
Somut olaya dair son olağan kanun yolunun tüketilmesini takiben otuz gün içinde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunulmalıdır. Bireysel başvuru formu ve ekli belgeler, söz konusu süre zarfından Anayasa Mahkemesi’ne sunulmalıdır. Otuz günlük başvuru süresinin başlangıcı, olağan yargı yollarının tükendiğinin öğrenilmesi ya da kararın ilgiliye tebliğ edildiği tarihtir.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunacak kişi, ağır hastalık yahut mücbir sebep durumunda, gecikmesine neden olan mazeretin ortadan kalktığı tarihi takiben on beş gün süre ile başvuruda bulunmalıdır.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru sürecinde hatalı veya ihmali bir işlemde bulunmamak, bu itibara hak ve menfaat kaybı yaşamamak için avukat yardımı almak oldukça mühimdir. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmek için, Anayasa Mahkemesi bireysel başvur formunun usulüne uygun bir biçimde doldurulması gerekir. İşbu form, şu şekilde doldurulur:
T.C. Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından müşterek bir biçimde güvence altına alınan ve Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru kanun yoluna konu edilebilecek hak ve özgürlüklerden bazıları şunlardır:
