Türk hukuk sisteminde mahkeme ilamları, verildikleri an itibariyle icra etkisine sahiptir. Bu bakımdan, mahkeme kararının kesinleşmemesi, kararın icrasına mani değildir; ancak, kanunlarda düzenlenen bazı haller bu kurala istisna teşkil eder. Örneğin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ve bazı özel kanun düzenlemeleri, ilamın icra edilebilirliği için mahkeme kararının kesinleşmesi şartını hükme bağlamıştır.
Kesinleşmeden icra konulamayacak kararları ifade etmeden önce, konu bütünlüğü ve netliği açısından bazı kavramların açıklanması icap eder. Bu noktada, evleviyetle kararın kesinleşmesinin ne olduğunu izah edelim. Kararın kesinleşmesi, ilk derece mahkemesince verilen kararın kanun yolu denetiminden geçerek ya da kanunda belirlenen süre dahilinde taraflarca kanun yoluna başvurulmamış olması dolayısıyla ilk derece mahkemesi kararının kesinleşmesini ifade eder.
İzaha muhtaç bir diğer kavram ise ilamdır. İlam, bir mahkeme tarafından verilmiş gerekçeli karardır. Hemen belirtmek gerekir ki; yargılama sürecinde mahkemelerin yerine getirdikleri araştırma, inceleme ve yargılama faaliyetlerini takiben esasa ilişkin verilen nihai karar; hüküm, ilam, karar olarak adlandırılır. Mahkeme kararları, verildikleri an itibariyle icra edilebilir niteliktedir. Fakat bazı kararlar, kesinleşmeden icraya konulamayacak kararlardır.
İcraya konulabilmesi için kesinleşmesi şart ilamlar şu şekilde sıralanabilir:
Sıralanan ve genel başlık olarak paylaşılan bu ilamları, ilgili hukuk dalına göre kategorize ederek detaylandırmak, kesinleşmeden icraya konulamayacak kararların net bir şekilde anlaşılması adına yerinde bir yaklaşım olacaktır.
| Taşınmazın Aynına İlişkin Davalar | * İstihkak* Tapu İptal Tescil* Yolsuz Tescilin Düzeltilmesi* İrtifak Hakkında İlişkin Davalar* İpoteğin Kaldırılması* Meni Müdahale* Taşınmaz Satış Vaadine Dayalı Tescile Zorlama* El Atmanın Önlenmesi* Ecrimisil* İntifa Hakkı |
| Bayrağına Ve Sicile Kayıtlı Olup Olmadığına Bakılmaksızın, Bütün Gemilere Ve Bunlarla İlgili Aynî Haklara İlişkin Kararlar | |
| Aile Hukuku | * Boşanmaya Bağlı Tüm Dava ve Kararlar* Evliliğin Butlanı İptali |
| Kişiler Hukuku | * Marka Hakkına Tecavüz* Haksız Rekabetin Önlenmesi* Şirketlerin Fesih ve Tasfiyesine İlişkin Davalar* Haksız Müdahalenin Önlenmesi* Konusu Para Olmayan Hakem Kararları* Sigorta Hakem Kararları |
| Yabancı Mahkeme İlâmlarının Tenfizi Hakkındaki Kararların Temyizi, İcrasını Durdurur. (MÖHUK 57/ 2). | |
| Tenfizine Karar Verilen Yabancı Hakem Kararlarında Tenfiz Kararı Temyiz Edilirse, Hakem Kararı Temyiz İncelemesi Sonuçlanıncaya Kadar İcra Edilemez. Yabancı Hakem Kararı İcraya Konulmuşsa, Temyiz İncelemesi Sonuna Kadar Hakem Kararının İcrası Durur (MÖHUK 61/2). | |
| Edaya İlişkin Hüküm İçeren Sayıştay İlâmları | |
| Ceza Mahkemelerinin Mahkumiyete İlişkin Kararlarında Bulunan Yargılama Giderleri, Avukatlık Ücreti, Tazminat vb. Kısımlar |
Mahkeme kararlarının kesinleşmeden icraya konulup konulamayacağı, icra müdürünün kontrol yükümlülüğü kapsamındadır. Bu itibarla, kesinleşmeden icraya konulamayacak karar ile icra emri gönderilmesi talebinde bulunulması durumunda, söz konusu istemin icra müdür tarafından reddedilmesi gerekir. Şayet, icra müdürünün dikkatsizliği dolayısıyla icra emri gönderilirse, borçlu süre sınırlama olmaksızın şikayet hakkını haizdir. Bu noktada uzman bir avukat yardımı almak, hak ve menfaat kaybı yaşanmaması adına önemlidir.
