Eşyaların ülkeye girişi veya çıkışı kanunlar ile intizam edilmiş ve birtakım kurallara bağlanmıştır. Ülkeye girişi ya da çıkışının gümrüğe tabi olduğu eşyaların gerekli gümrük işlemleri yapılmaksızın ülkeye girişi yahut ülkeden çıkışı, kaçakçılık suçu olarak adlandırılır. Kaçakçılık suçları kamu menfaatine tezat teşkil etmekte ve devletin ekonomik haklar elde etmesinin önüne geçmektedir. Kaçakçılık suçu pratikte farklı isimlerle de anılmaktadır. Genellikle gümrük kaçakçılığı suçu şeklinde bilinen kaçakçılık suçunda söz konusu eşyanın standardının tayin edilmesinin önüne geçilmekte ve sıklıkla tarihi eser kaçakçılığı şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Tarihi eser kaçakçılığı kapsamında değerlendirilen tarihi eserler ve kültür varlıkları hususu ilgili yasanın 23. Maddesi üzere düzenlenmiştir. Hangi eserin tarihi eser statüsüne girip girmediği konusuysa uzman nezaretinde tayin edilir. Uzmanlar söz konusu eşyaya ilişkin bir bilirkişi raporu düzenler ve karar bu rapor doğrultusunda verilir. Bu itibarla tarihi eser kaçakçılığı suçu Ceza Hukuku alanına giren ve emsal davalar ile deneyim kazanmış uzman bir hukukçu görüşünün alınması gereken teknik bir konudur.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile düzenlenen ve koruma altına alınan Kültür ve Tabiat Varlıkları ilgili yasada ifade edilen usullere aykırı biçimde ülke dışına çıkarılamaz yahut ülkeye sokulamaz. Eğer bu kural ihlal edilirse bu durumda Kültür ve Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu oluşur. Tarihi eser kaçakçılığı cezası, 2863 sayılı yasada düzenlenmiştir.
Bir kültür ve tabiat varlığını kanuni usule aykırı ve bildirimi yapılmamış biçimde satışa sunmak bir suçtur. Söz konusu eserleri satın almak, vermek veya kabul etmek de tarihi eser kaçakçılığı suçu olarak değerlendirilir. İlgili suçun cezası ile iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır ve suçun failine beş bin güne kadar para cezası verilir. Kültür varlığının ve tarihi eserin ticaretinin gerçekleştirilmesi izne tabi eşyaların izinsiz surette ticarete konu edilmesi de suçtur. İzinsiz ticaret suçu; altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile yaptırıma bağlanmış olup bunun yanı sıra tarihi eserlerin ülke dışına çıkarılması ve izinsiz kazı yapılması suçlarında da Ceza Muhakemesi Kanunu madde 135 hükümler uygulanabilmektedir.
Kültür ve tabiat varlıklarının ülke dışına çıkarılması suçunun failine beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Yasa koyucu; ilgili eşyaların ülke dışına çıkarılmasına çok daha yüksek bir ceza i yaptırım belirlemiştir. Bu suça verilen ceza, ilgili eşyaların yurt içinde ticaretinin yapılmasına verilen cezaya göre ağırlaştırılmıştır. Bu bakımdan denilebilir ki; tarihi eser kaçakçılığı suçuna verilecek ceza, suç teşkil eden fiilin niteliğine göre belirlenmektedir. En büyük tarihi eser kaçakçılığı ya da küçük çapta tarihi eser kaçakçılığı değerlendirilir ve yasaca ifade edilen hükümler uyarınca cezalandırılır.
Antalya avukat olarak Tarihi eserler ile alakalı davalarınız hakkında sorularınızı bizlere yöneltebilirsiniz.
